Τα πράγματα πάνε στραβά, κάνουμε λάθη, συμβαίνουν ατυχήματα και η ζωή μπορεί να μην εξελιχθεί όπως ελπίζουμε.

Είναι όμως η προεπιλεγμένη αντίδρασή σας να βρείτε κάποιον ή κάτι άλλο που ευθύνεται για τα προβλήματά σας;

Πολλά πράγματα που μας συμβαίνουν είναι το αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων που συμβάλλουν και μπορεί να προκληθούν από ένα συνδυασμό των πράξεων μας και άλλων ανθρώπων.

Ανεξάρτητα από το πόσο πολύ μας αγαπούν οι άνθρωποι, υπάρχουν μόνο ορισμένες φορές που οι περισσότεροι άνθρωποι θα ανεχθούν να αναλάβουν την ευθύνη για κάτι που πραγματικά δεν ήταν δικό τους λάθος.

Εκτός από την αποδυνάμωση των σχέσεών μας, το να μην μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη για τα λάθη μας μπορεί να μας βλάψει και με άλλους τρόπους.

Η ζωή είναι φτιαγμένη από λάθη. Μόνο όταν κάνουμε τα πράγματα λάθος μαθαίνουμε πώς να τα κάνουμε σωστά.

Αν δεν αποδεχτούμε ποτέ ότι κάναμε λάθος, πώς μπορούμε να μάθουμε να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα;

Έχοντας αυτό κατά νου, ας σκεφτούμε μερικούς από τους λόγους για τους οποίους μπορούμε να μπούμε στον πειρασμό να κατηγορήσουμε τους άλλους, ακολουθούμενοι από μια ματιά στο πώς να απαλλαγούμε από τη συνήθεια του να μεταθέτουμε την ευθύνη για τα προβλήματά μας.

Λόγοι που κατηγορούμε τους άλλους για τα λάθη μας:

1. για να εξηγήσουμε γιατί συνέβη κάτι.

Ως άνθρωποι, είναι προεπιλογή μας να ψάχνουμε πάντα την αιτία για κάτι.

Μας αρέσει να έχουμε αφηγήσεις που εξηγούν γιατί συνέβησαν τα πράγματα, ώστε να μπορούμε να τις προσθέσουμε στη διανοητική ιστορία της ζωής μας.

Αντί να στρέφουμε το φως στον εαυτό μας ή να κοιτάμε τη μεγαλύτερη εικόνα και το πλαίσιο, μπορούμε να εξηγήσουμε τα πράγματα πιο γρήγορα και εύκολα αποδίδοντάς τα σε άλλους.

2. για να επιτεθούμε κάποιον.

Η μετατόπιση της ευθύνης σε κάποιον άλλο είναι ένας τρόπος να τους επιτεθείς.

Μπορεί να το κάνουμε ασυνείδητα, αλλά αν κρατάμε μνησικακία σε κάποιον για κάποιο λόγο – ίσως νιώθουμε ότι μας αδίκησαν ή μας κατηγόρησαν στο παρελθόν – τότε αν παρουσιαστεί μια ευκαιρία να τον κατηγορήσουμε, μπορεί να είναι πολύ δελεαστικό να το κάνουμε.

3. είναι ένας εξαιρετικός αμυντικός μηχανισμός.

Το να μεταφέρετε την ευθύνη απευθείας σε κάποιον ή κάτι άλλο είναι ο τέλειος τρόπος για να αποφύγετε να αναλογιστείτε τη συμπεριφορά σας ή να εμβαθύνετε στον δικό σας ψυχισμό.

Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να παραμείνετε ευδαιμονικά χωρίς επίγνωση των δικών σας ελλείψεων, κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε ένα εύθραυστο ‘εγώ’.

Πώς να αποφύγετε τη μετατόπιση ευθυνών

1. Πάρτε μια βαθιά ανάσα.

Όταν συμβαίνει κάτι που ξέρετε ότι κανονικά θα προκαλέσει μια αρνητική, αμυντική αντίδραση από εσάς, προσπαθήστε να πιάσετε τον εαυτό σας εκείνη τη στιγμή.

Πριν αντιδράσετε ή πείτε οτιδήποτε σε οποιονδήποτε, πάρτε μια βαθιά ανάσα –ή πολλές– και εντοπίστε το συναίσθημα μέσα σας που σας κάνει να θέλετε να μεταθέσετε την ευθύνη.

Είναι ντροπή; Φόβος? Αίσθημα ανεπάρκειας;

Αφιερώνοντας μόνο λίγα λεπτά για να αξιολογήσετε την κατάσταση και να ρωτήσετε ποια θα ήταν κανονικά η σπασμωδική σας αντίδραση, μπορείτε, αντ’ αυτού, να επιλέξετε να απαντήσετε με τρόπο που θα βοηθήσει όλους τους εμπλεκόμενους, συμπεριλαμβανομένου εσάς.

3. εάν μεταθέσετε την ευθύνη, ζητήστε συγγνώμη.

Ενώ εξακολουθείτε να μαθαίνετε να αποδέχεστε την ευθύνη για τα λάθη που κάνετε, αναμφίβολα θα γλιστρήσετε… επανειλημμένα.

Όταν συμβεί αυτό, βεβαιωθείτε ότι θα το αντιμετωπίσετε εκ των υστέρων. Ζητήστε συγγνώμη από τον σύντροφο, τον φίλο, το μέλος της οικογένειας ή τον συνάδελφό σας.

Αναγνωρίστε το γεγονός ότι ήταν αρχικά το λάθος σας και ότι κάνατε ένα δεύτερο λάθος προσπαθώντας να ξεφύγετε από την ανάληψη ευθύνης για αυτό.

4. κρατήστε τα πράγματα σε προοπτική.

Δεν έχει νόημα να προσπαθείς να σκουπίσεις κάτι κάτω από το χαλί και μετά να ανησυχείς μήπως ανακαλυφθεί, αν μπορούσες να αποδεχτείς την ευθύνη από την αρχή και να προχωρήσεις, τόσο το καλύτερο για αυτό.

Οι πιθανότητες είναι ότι θα φανταστείτε τις συνέπειες πολύ χειρότερες από αυτές που θα είναι στην πραγματικότητα.

Ακόμα δεν είστε σίγουροι γιατί κατηγορείτε τους άλλους ή πώς να σταματήσετε; Μιλήστε με έναν θεραπευτή που μπορεί να σας καθοδηγήσει στη διαδικασία.

Γράφει η Νάνσυ Νενέρογλου, Ψυχολόγος,
MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία και
συνιδρύτρια του Reggio Θεσσαλονίκη