Ο άνθρωπος είναι ο διαμορφωτής του περιβάλλοντος. Η νόηση, η αγάπη και το χέρι είναι τα δώρα με τα οποία ο άνθρωπος έχει τη δύναμη και την ικανότητα να διαμορφώσει το περιβάλλον με σκοπό να μας υποδεχτεί. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε για να υποδεχτούμε τα παιδιά είναι να διαμορφώσουμε ένα περιβάλλον που να ανταποκρίνεται στην εσωτερική ανεξαρτησία τους και στην ανάπτυξη όχι μόνο της σωματικής υγείας τους, αλλά και της πνευματικής ζωής τους. Ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τα παιδιά θα νιώθουν ελεύθερα και θα τους παρέχει κίνητρα να εργαστούν βασιζόμενα στις ανάγκες της ανάπτυξης τους.

Ένα καλά σχεδιασμένο περιβάλλον μπορεί να υποστηρίξει και να ενισχύσει όλους τους τομείς της ανάπτυξης και της μάθησης των παιδιών, όπως και ένα κακώς σχεδιασμένο περιβάλλον, μπορεί να μειώσει τη συνολική ανάπτυξη και μάθηση. Το περιβάλλον θα πρέπει να είναι αισθητικά αρμονικό, ήρεμο και ευχάριστο. Η αισθητική πρέπει να συμπεριληφθεί ως ζωτικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ιδιαίτερα της πρώιμης παιδικής ηλικίας, καθώς η αισθητική αγωγή καλλιεργείται κυρίως τα πρώτα έξι χρόνια του παιδιού.
Κατά τον Loris Malaguzzi, σε κάθε εκπαιδευτικό πλαίσιο υπάρχουν τρεις δάσκαλοι για τα παιδιά: οι ενήλικες (η οικογένεια και ο/η εκπαιδευτικός), τα ίδια τα παιδιά ως δάσκαλοι του εαυτού τους και το περιβάλλον ως «Τρίτος δάσκαλος».
Το περιβάλλον αντικατοπτρίζει την ταυτότητα των ανθρώπων που ζουν σε αυτό και είναι απαραίτητο να διαμορφώνεται σε σχέση με τις μαθησιακές εμπειρίες των παιδιών και των ενηλίκων σε διάλογο με την αρχιτεκτονική και την παιδαγωγική.
Το περιβάλλον ως Τρίτος Δάσκαλος δεν έχει να κάνει με τη διακόσμηση, αλλά με την αναζήτηση των βασικών αξιών που αντικατοπτρίζει το περιβάλλον. Η φιλοσοφία κάθε σχολείου, είναι απαραίτητο να αντικατοπτρίζεται στον περιβάλλοντα χώρο και το αντίστροφο. Αυτό σημαίνει, ότι δεν αρκεί να διαμορφώσουμε έναν άρτια αισθητικά χώρο, αλλά να μπορούμε να τον στηρίξουμε και παιδαγωγικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα σχολεία με μια συγκεκριμένη παιδαγωγική φιλοσοφία όπως Μοντεσσοριανά, σχολεία Reggio Emilia, Waldorf ή Δασικά σχολεία κ.α., τα οποία έχουν τη δική τους ταυτότητα, τις δικές τους αξίες και τη δική τους αισθητική.
Όταν αναφερόμαστε στο περιβάλλον εννοούμε τόσο τον εσωτερικό όσο και τον εξωτερικό χώρο. Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι χρειάζεται να σχεδιαστούν και οργανωθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να ενθαρρύνουν την αυτονομία, τις εξερευνήσεις, την περιέργεια και την επικοινωνία των παιδιών. Μέσα στους χώρους κάθε σχολείου τα παιδιά και οι ενήλικες επικοινωνούν, αλληλοεπιδρούν, ερευνούν, ανταλλάσσουν ιδέες και μαθαίνουν να ζουν μαζί.
«Το περιβάλλον πρέπει να λειτουργεί ως ένα είδος ενυδρείου που αντικατοπτρίζει τις ιδέες, την ηθική, τις στάσεις και τους πολιτισμούς των ανθρώπων που ζουν σε αυτό.» ~ Loris Malaguzzi
Μέσα από τον κατάλληλο σχεδιασμό του περιβάλλοντα χώρου, μπορεί να καλλιεργηθεί το αίσθημα της αγάπης για τον κόσμο. Το εκπαιδευτικό περιβάλλον έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει την αίσθηση του σεβασμού, όταν το ίδιο το περιβάλλον είναι σχεδιασμένο με σεβασμό προς το παιδί. Ως εκ τούτου, το περιβάλλον δεν είναι απλώς ένα σκηνικό στην καθημερινότητα των παιδιών, αλλά είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας που συμβάλει στη ρουτίνα τους, στην αυτονομία τους, στη μάθηση τους, στην φαντασία τους, στη δημιουργικότητα τους και στην κοινωνικοποίηση τους .Το περιβάλλον παρά το γεγονός ότι είναι άψυχο, μπορεί να παρέχει στα παιδιά ανατροφοδότηση για τις ενέργειές τους. Είναι σημαντικό, τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι να μην υπάρχουν απαγορευμένοι χώροι για τα παιδιά, παρά χώροι με συγκεκριμένη ταυτότητα για αντίστοιχα συγκεκριμένες χρήσεις.
Μία από τις θεμελιώδεις αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης, είναι ότι οι αισθήσεις παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών και ότι ένα προσεκτικά σχεδιασμένο περιβάλλον υποστηρίζει την εξερεύνηση των παιδιών μέσω των αισθήσεών τους. Το περιβάλλον πρέπει να υποστηρίζει τη μάθηση μέσω των αισθήσεων. Τα παιδιά συμμετέχουν στην πολύ-αισθητηριακή μάθηση που τους επιτρέπει να δημιουργούν νέες ιδέες, να αναρωτιούνται, να διερευνούν πιθανές επιλογές και διαφορετικά αποτελέσματα.
Ο περιβάλλοντας χώρος θα πρέπει επίσης, να περιλαμβάνει μια ευρεία ποικιλία εργαλείων και ευκαιριών για εξάσκηση και ικανοποίηση δεξιοτήτων. Η σωστή τοποθέτηση εργαλείων και ερεθισμάτων, μπορεί να προσφέρει ένα πλούσιο θεμέλιο για εξερεύνηση, ανάπτυξη και εξάσκηση των χιλιάδων δεξιοτήτων που αναμένεται να αναπτύξουν τα παιδιά.
Η αισθητική αρμονία του περιβάλλοντος, δεν αφορά μόνο τον χώρο και τα υλικά αλλά και την εξωτερική και εσωτερική εικόνα της παιδαγωγού.