Τα βρέφη δεν έχουν ιστορικό ζωής που να τα βαραίνει ή να τα στεναχωρεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να βιώσουν κατάθλιψη. Πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας πιστεύουν, βάσει περιπτωσιολογικών μελετών και κλινικής εμπειρίας, ότι τα μωρά μπορούν όντως να πάθουν κατάθλιψη.
Υπάρχει η αντίληψη ότι η πρώιμη παιδική ηλικία υποτίθεται ότι είναι μια χαρούμενη και ξέγνοιαστη περίοδος, αλλά, από πολλές απόψεις, η παιδική ηλικία μπορεί να είναι συντριπτική και τρομακτική.
Η κατάθλιψη στα βρέφη εντοπίζεται με δυσκολία, επειδή δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τον λόγο τους για να εκφράσουν τα συναισθήματα, τους φόβους ή τις επιθυμίες τους. Ο μόνος τρόπος για να καταλάβουμε ότι έχουν κατάθλιψη είναι να δούμε τις αλλαγές στη συμπεριφορά τους.
Συμπτώματα βρεφικής κατάθλιψης
Η ψυχική υγεία των βρεφών περιλαμβάνει την ικανότητα του παιδιού να εκφράζει συναισθήματα και να αλληλεπιδρά με τους ανθρώπους γύρω του. Σημαντικά κοινωνικά ορόσημα περιλαμβάνουν την ηρεμία και το χαμόγελο ως απάντηση στην προσοχή των φροντιστών.
Καθώς τα βρέφη μεγαλώνουν και αναπτύσσονται, μπορεί συχνά να έχουν μέρες που παρουσιάζουν λιγότερη κοινωνικο-συναισθηματική ευεξία και αύξηση της ευερεθιστότητας, της λύπης ή της δέσμευσης, αλλά αυτό συνήθως περνάει. Για παράδειγμα, εάν ένας γονέας επιστρέψει στη δουλειά ή το βρέφος δεν αισθάνεται καλά, μπορεί να παρατηρήσετε περισσότερες εκφράσεις θλίψης ή ταραχής για μερικές ημέρες.
Ενώ όλα τα παιδιά έχουν μέρες που είναι λιγότερο δεσμευμένα κοινωνικά ή συναισθηματικά, οι πιο μακροχρόνιες περίοδοι ευερεθιστότητας ή απόσυρσης μπορεί να είναι σημάδι προβλήματος.
Ένας από τους κύριους τρόπους αναγνώρισης της κατάθλιψης στα βρέφη είναι η συναισθηματική τους ζωτικότητα. Για να το μετρήσετε αυτό, κάντε τις ακόλουθες ερωτήσεις:
- Το μωρό μου φαίνεται αποτραβηγμένο και κοιτάζει συχνά στο κενό;
- Μήπως η έκφραση του προσώπου του μωρού μου φαίνεται λυπημένη (σπάνια χαμογελά);
- Εκφράζει το μωρό μου μια έντονη γκάμα συναισθημάτων;
- Είναι δύσκολο να πείσω το μωρό μου να ασχοληθεί μαζί μου κοινωνικά;
- Είναι το μωρό μου έντονα ήσυχο και συγκρατημένο;
Περιέργως, το κλάμα δεν είναι απαραίτητα σημάδι ενός μωρού με κατάθλιψη. Στην πραγματικότητα, ένα βρέφος με κατάθλιψη μπορεί να χαρακτηριστεί ως «καλό» μωρό επειδή δεν κλαίει ή δεν κάνει φασαρία τόσο συχνά.
Αιτίες κατάθλιψης στα βρέφη
Αν και οι ακριβείς αιτίες δεν είναι πλήρως κατανοητές, υπάρχουν αρκετές πιθανές αιτίες κατάθλιψης στα βρέφη. Όπως και άλλοι τύποι παιδικής κατάθλιψης, πολλά συστατικά μπορεί να συμβάλλουν, όπως:
- Χημεία του εγκεφάλου
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες
- Γενεσιολογία
- Ψυχική υγεία του γονέα ή του φροντιστή
Δεδομένου ότι τα μωρά μαθαίνουν πολλά για τα συναισθήματά τους από τους γύρω τους, εάν ένας γονέας έχει κατάθλιψη, το μωρό μπορεί να έχει περισσότερες πιθανότητες να την αναπτύξει. Οι εμπειρίες μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται τελικά οι γενετικές προδιαθέσεις και μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο στην αλλαγή των προτύπων συνδεσιμότητας στον εγκέφαλο.
Θεραπεία
Αν ανησυχείτε για τη συμπεριφορά του βρέφους σας, θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό του παιδιού σας και να ρωτήσετε για κοινωνικό και συναισθηματικό έλεγχο.
Τα φάρμακα δεν χορηγούνται σε τόσο μικρά παιδιά, ωστόσο ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να συνεργαστεί μαζί σας για να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα και να εκπληρώσετε τις ανάγκες του μωρού σας ώστε να αισθάνεται ασφαλές.
Πρώιμες Παρεμβάσεις
Επειδή το οικογενειακό περιβάλλον είναι ένα τόσο κρίσιμο μέρος της ανάπτυξης του βρέφους, η θεραπεία πρέπει να περιλαμβάνει τόσο το παιδί όσο και τους φροντιστές του. Υπάρχει μια σειρά από θεραπείες διαθέσιμες για βρέφη και οικογένειες. Είναι σημαντικό οι οικογένειες να έχουν πρόσβαση σε θεραπεία που ταιριάζει στις μοναδικές ανάγκες και την κουλτούρα τους και έχει στοιχεία αποτελεσματικότητας.
Οι επαγγελματικές υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προστασία της ψυχικής υγείας τόσο των παιδιών όσο και των φροντιστών.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει υπηρεσίες που συνδυάζουν έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας με την οικογένεια προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες στο σπίτι του παιδιού. Τα προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για παιδιά από τη γέννηση έως την ηλικία των τριών ετών, προσφέρουν υπηρεσίες που καθοδηγούνται από την οικογένεια στο φυσικό περιβάλλον ενός παιδιού.
Γράφει η Νάνσυ Νενέρογλου, Ψυχολόγος,
MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία και
συνιδρύτρια του Reggio Θεσσαλονίκη