Τα παιδιά έρχονται στον κόσμο με ισχυρά εκπαιδευτικά ένστικτα, τα οποία περιλαμβάνουν τη φυσική τους περιέργεια, το παιχνίδι, την κοινωνικότητα, την επιθυμία να μεγαλώσουν και την επιθυμία να κάνουν ό,τι μπορούν να κάνουν τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες.

Με τις δικές τους προσπάθειες, χωρίς ουσιαστικά καμία οδηγία, τα παιδιά μαθαίνουν να περπατούν, να τρέχουν, να πηδούν και να σκαρφαλώνουν. Μαθαίνουν από το μηδέν τη μητρική τους γλώσσα και με αυτό μαθαίνουν να διεκδικούν τη θέλησή τους, να διαφωνούν, να διασκεδάζουν, να γίνονται φίλοι. 

Μέσω της παρατήρησης, της ακρόασης, των ερωτήσεων και με άλλους τρόπους εξερεύνησης, αποκτούν τεράστιο όγκο γνώσεων για τον φυσικό και κοινωνικό κόσμο γύρω τους. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν μέσα από ουσιαστικές πρακτικές εμπειρίες μέσω των αισθήσεων τους. Στο παιχνίδι τους εξασκούν συνεχώς δεξιότητες που προάγουν τη σωματική, πνευματική, κοινωνική και συναισθηματική τους ανάπτυξη.

Όλα αυτά τα κάνουν πριν προσπαθήσει κανείς, με οποιονδήποτε συστηματικό τρόπο, να τους διδάξει οτιδήποτε! Αυτή η εκπληκτική ώθηση και ικανότητα μάθησης δεν σβήνει όταν τα παιδιά γίνονται πέντε ή έξι. Το απενεργοποιούμε με το σχολικό μας σύστημα. Όταν δίνεται στους νέους στον πολιτισμό μας η ελευθερία και η ευκαιρία να εκπαιδεύονται εκτός των ορίων του παραδοσιακού σχολείου, το κάνουν και με μεγάλη χαρά. 

Από μια ευρεία, βιολογική προοπτική, η εκπαίδευση είναι πολιτιστική μετάδοση. Είναι η διαδικασία με την οποία κάθε νέα γενιά ανθρώπινων όντων αποκτά και οικοδομεί πάνω στις δεξιότητες, τις γνώσεις, τις παραδόσεις, τις πεποιθήσεις και τις αξίες της προηγούμενης γενιάς. Μέσα από την καθημερινή τους ενασχόληση με τη ζωή, και ιδιαίτερα μέσω του ελεύθερου παιχνιδιού και της εξερεύνησής τους, αποκτούν τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τις αξίες που απαιτούνται για την επιτυχία στον πολιτισμό μας.

Τα παιδιά δεν παίζουν μόνο με δεξιότητες που είναι πολύτιμες για όλους τους ανθρώπους παντού (όπως το τρέξιμο), αλλά και με δεξιότητες που είναι μοναδικά πολύτιμες στην κουλτούρα στην οποία αναπτύσσονται (όπως η ανάγνωση, η γραφή και η χρήση υπολογιστών). Tο παιχνίδι είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα που έρχεται φυσικά στα παιδιά και τα παρακινεί να μάθουν. Μέσω αυτού, μπορούν να βελτιώσουν όλους τους τομείς ανάπτυξης ακόμα και τους γνωστικούς όπως, τις γλωσσικές και αριθμητικές δεξιότητες.

Το παιχνίδι είναι ιδιαίτερα πολύτιμο εκπαιδευτικά όταν είναι ανάμεικτο με ηλικίες. Τα μικρά παιδιά αποκτούν προηγμένες δεξιότητες και γνώσεις μέσω της παρατήρησης και της αλληλεπίδρασης με τους μεγαλύτερους, και τα μεγαλύτερα παιδιά αποκτούν δεξιότητες τροφής και την αίσθηση της δικής τους ωριμότητας μέσω της αλληλεπίδρασης με τους νεότερους.

Οι γονείς και οι δάσκαλοι έχουν τεράστια επιρροή στα παιδιά. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μαθαίνει ένα παιδί μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο το διδάσκουμε. 

Είναι σημαντικό οι ενήλικες να προσφέρουμε μια ποικιλία εμπειριών και ερεθισμάτων για να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει νέες δυνάμεις και ενδιαφέροντα που θα διευρύνουν την κατανόησή του για τον κόσμο.

 «Το μυστικό της μάθησης σε όλες τις ηλικίες είναι η μίμηση, η επανάληψη και το λάθος.» Ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά έχουν ως πρότυπο μίμησης τους μεγαλύτερους και μέσα από τη μίμηση συμπεριφορών διαμορφώνουν τις αξίες και την ταυτότητα τους. Η κατάκτηση της γνώσης συμβαίνει όταν κάτι γίνεται κατά εξακολούθηση, με επανάληψη και ιδιαίτερα σε ρουτίνα. Τέλος, το λάθος αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο μάθησης καθώς δίνει την μεγαλύτερη ευκαιρία για ανατροφοδότηση και κίνητρο για σωστή μάθηση.

Γράφει η Νενέρογλου Πεταλωτή Κατερίνα
Παιδαγωγός Προσχολικής Ηλικίας,
Montessori Dimploma, Forest School Leader
M.A. Interior Design
Συνιδρύτρια του Reggio Thessaloniki και
ιδρύτρια του Institute Reggio Greece